Weblogbericht | 01-03-2025 | CTP Veldzicht

‘Passie en overtuiging’

“Er werd de indruk gewekt dat Veldzicht niet meer aan zijn zorgplicht zou voldoen en kwetsbare patiënten zomaar op straat wilde zetten. Daar was en is natuurlijk geen sprake van”, benadrukt Maaike Philippi, directeur behandeling van Veldzicht. “De suggestie dat we geen oog zouden hebben voor onze patiënten doet uiteraard wat met onze medewerkers. Zij zetten zich juist dag in dag uit in om onze patiënten te helpen en de best mogelijke zorg te bieden. Dat zit in hun dna. Ze werken met veel passie, betrokkenheid en overtuiging. Het is niet fijn wanneer hieraan getwijfeld wordt.”

Kwalificaties als ‘gevaarlijke vluchtelingen’ zou Philippi zelf nooit in de mond nemen. “Wat denk je dat zulke woorden doen met de personen in kwestie? Dit is toch enorm stigmatiserend en discriminerend? Deze mensen zijn niet gevaarlijker dan een Nederlander met psychische problemen. Ze hebben alleen hulp nodig om er weer bovenop te komen”. Die hulp werd en wordt gegeven in Veldzicht.

Extra tbs-capaciteit

Om iets te doen aan de steeds langer wordende landelijke wachtlijst voor tbs-plaatsingen is dringend extra tbs-capaciteit nodig. Daarbij heeft het ministerie van Justitie en Veiligheid, waar Veldzicht onder valt, het oog laten vallen op Veldzicht. Deze kliniek heeft tot de voorgenomen sluiting in 2013 tachtig jaar succesvol dienstgedaan als Rijks-tbs-instelling. Nog steeds werken er veel personen die ervaring hebben in de tbs-sector.

Sinds de transitie van Veldzicht in 2016 tot Centrum voor Transculturele Psychiatrie is er plek voor verschillende doelgroepen met een migratieachtergrond én psychiatrische problematiek. Ook is er al die jaren tbs-capaciteit behouden gebleven. Begin dit jaar waren er 65 tbs-plekken. Verdeeld over diverse afdelingen: reguliere tbs, vreemdelingen met tbs en tbs’ers die intensieve zorg en begeleiding nodig hebben.

“Deze drie tbs-doelgroepen blijven we in de toekomst behandelen. Vooral het aantal reguliere tbs’ers zal toenemen. We hebben in Veldzicht totaal zo’n 180 behandelplekken”, legt hoofdbehandelaar Judith van Teijlingen uit. Ze is sinds juni vorig jaar werkzaam in Veldzicht. “Eigenlijk ben ik toevallig dit vak ingerold. Ik wilde graag een baan en vond die bij een ambulant forensisch team. Hier werkte ik onder andere met tbs’ers. Mijn gedachte destijds was dat ik dit tijdelijk zou doen. Maar ik vond het zo leuk, dat ik helemaal niets anders meer wilde. Wat het zo leuk maakt? Tbs’ers zijn misschien niet de makkelijkste mensen, maar er wordt weinig naar hen omgekeken. Terwijl ze juist hulp nodig hebben. Dat is goed voor henzelf en de samenleving.”

Begeleid verlof

Judith van Teijlingen is als hoofdbehandelaar onderdeel van het ambulant transcultureel team dat buiten de hekken en muren behandeling en ondersteuning biedt aan asielzoekers en ongedocumenteerden die aan de zorg van Veldzicht zijn toevertrouwd. In overleg met andere partijen wordt bekeken waar en wanneer deze patiënten een passende plek buiten Veldzicht kunnen krijgen.

Daarnaast is Judith van Teijlingen nauw betrokken bij het zogenoemde transmuraal verlof voor de beperkte groep tbs’ers die nu in Veldzicht verblijven. Ze legt uit: “Bij een goed verloop van het onbegeleid verlof kan de volgende stap van de resocialisatie worden ingezet: transmuraal verlof. Dit houdt in dat de patiënt buiten de beveiligde zone van de tbs-kliniek gaat wonen. Dit zogenoemde extramurale verblijf kan een zelfstandige woning zijn. Maar ook een verblijf in een regionale instelling voor beschermd wonen, een forensisch psychiatrische afdeling van een psychiatrische instelling of een dependance van de kliniek. De kliniek blijft de patiënt op afstand begeleiden. Bij transmuraal verlof wordt een groot beroep gedaan op de zelfstandigheid en betrouwbaarheid van de patiënt.”

Deze doelgroep komt terecht in een gevangenis met een penitentiair psychiatrisch centrum.

Goed contact met dorp

De voorgenomen transitie naar opnieuw een tbs-kliniek vergt uiteraard de nodige tijd en overleg. Maaike Philippi: “De asielzoekers en ongedocumenteerden moeten op termijn een behandelplek krijgen binnen de reguliere ggz, zo is door het ministerie aangegeven. Vreemdelingen in het strafrecht met psychiatrische problematiek komen hiervoor niet in aanmerking. Zij zijn immers op strafrechtelijke titel geplaatst. Deze doelgroep komt terecht in een gevangenis met een penitentiair psychiatrisch centrum.”

Een tijdspad voor de volledige uitstroom van de vreemdelingen is er nog niet. De Tweede Kamer nam in december 2024 een motie aan waarin staat dat asielzoekers en ongedocumenteerden pas uit Veldzicht vertrekken wanneer er een volwaardig alternatief is gerealiseerd binnen de ggz.

De genomen en nog te nemen stappen qua verandering van doelgroepen in Veldzicht worden nauw afgestemd met het dorp Balkbrug. “We hebben al jarenlang een goede band met de omgeving. Dat vinden we erg belangrijk”, zegt Maaike Philippi. “Als directie hebben we regelmatig contact met Plaatselijk Belang Balkbrug. Wanneer er ontwikkelingen zijn, informeren we hen. Als er straks meer valt te vertellen over de ombouw tot volledige tbs-kliniek, lijkt het me goed om weer een informatieavond te houden. We blijven graag in gesprek met het dorp.”

Warme overdracht patiënten naar ggz

Het samenwerkingsconvenant dat Veldzicht had afgesloten met het COA over de opvang en behandeling van COA-bewoners en ongedocumenteerde vreemdelingen liep op 1 december 2024 af. Daarna zijn er nieuwe samenwerkingsafspraken gemaakt. “Een deel van de COA-bewoners is binnen Veldzicht op een te hoog beveiligingsniveau geplaatst. Dit kan nadelig zijn voor de patiënten en hun behandeling en is dus een onwenselijke situatie”, legt directeur behandeling Maaike Philippi uit.

Eind vorig jaar is afgesproken dat Veldzicht totdat een andere behandelplek is gevonden plaats blijft bieden aan COA-bewoners die een hoger zorg- en beveiligingsbehoefte hebben omdat ze een direct gevaar vormen voor zichzelf of de samenleving. Daarnaast blijft er voorlopig nog een aantal bedden gereserveerd voor ongedocumenteerde vreemdelingen.

De overdracht van patiënten naar andere behandellocaties gaat in nauw en goed overleg. Hoofdbehandelaar Judith van Teijlingen: “We zijn eigenlijk niet anders gewend in Veldzicht. Wanneer de behandeling van een patiënt bij ons erop zit is er altijd contact met de plek waar zo iemand heen gaan. Bijvoorbeeld om te bespreken welke aanvullende zorg en behandeling op de nieuwe locatie nog nodig is. Een warme overdracht noemen we dat. Dit zal richting de overdracht van onze patiënten naar de ggz niet anders zijn.”

Judith van Teijlingen: “De kennis en ervaring die we binnen Veldzicht hebben opgedaan met transcultureel werken, gaat natuurlijk niet verloren. We worden nu al vaak benaderd door collega-organisaties die specifieke vragen hebben over de omgang met mensen van andere culturen. Die kennis delen we. Het is goed dat die op meer plekken in de zorg bekend is.” Maaike Philippi: “Inmiddels heeft een kwart van de Nederlandse bevolking een migratieachtergrond, dus eigenlijk zou overal binnen de zorg voldoende kennis moeten zijn op het gebied van transcultureel werken. Daar dragen wij graag aan bij.”